Opinia organizacji pozarządowych w sprawie projektów ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich i ustawy wprowadzającej ustawę o związkach partnerskich

W ramach konsultacji społecznych rządowego projektu ustawy o związkach partnerskich, Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza, Lambda Warszawa, Kampania Przeciw Homofobii i Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego przesłały dziś do rządu wspólną opinię na temat propozycji nowego prawa.

Na ponad 30 stronach opinii, prawniczki i prawnicy reprezentujący organizacje zwracają uwagę na trzy kluczowe kwestie:

• związki partnerskie to minimum – projekt zaproponowany przez rząd realizuje wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, które zapewniają minimalny standard ochrony, a Państwa-Strony Konwencji powinny dążyć do zapewnienia jak najpełniejszej gwarancji dla swoich obywateli,
• wszystkie rodziny potrzebują bezpieczeństwa – głównym mankamentem projektu jest brak przepisów zapewniających ochronę prawną parom osób tej samej płci wychowującym wspólnie dzieci,
• powinniśmy rozmawiać o równości małżeńskiej – międzynarodowym standardem regulacji sytuacji par osób tej samej płci w obszarze prawa rodzinnego jest równość małżeńska – wprowadziło ją 39 państw świata z czego 16 to kraje Unii Europejskiej.

Odnosząc się do faktu, że w przeciwieństwie do równości małżeńskiej, której wprowdzenie wymaga jedynie zmiany Kodeksu rodzinnego, instytucja związku partnerskiego, jako osobnej regulacji dla par osób tej samej płci, wymaga zmiany kilkuset aktow prawnych, organizacje napisały:

„Jest dla nas oczywiste, że decyzja, by zmienić kilkaset ustaw zamiast jednej, jest uwarunkowana politycznie i wynika z kalkulacji dotyczących szans na wprowadzenie jakichkolwiek formalnych gwarancji dla par jednopłciowych.

Również w naszej społeczności wiele osób liczy na wprowadzenie przynajmniej tej proponowanej ustawy – ich życie dzieje się teraz, a brak choć minimalnych form zabezpieczeń jest poważnym utrudnieniem oraz budzi wiele obaw o przyszłość.

Nie zmienia to faktu, że przystąpienie do przedstawienia uwag do proponowanych ustaw wymaga zaakceptowania czytelnej na poziomie samej ustawy dyskryminacji i wykluczenia. Kolejny raz społeczność osób LGBT+ proszona jest o zrozumienie, że nie nadszedł jeszcze moment na uznanie pełni jej człowieczeństwa. Jest to uwłaczające godności, nawet jeśli legislatorom towarzyszą dobre intencje.”

Poniżej zamieszczamy wybrane fragmenty opinii odnoszące się do tych kwestii. Cały tekst można przeczytać pod poniższym linkiem.

Związki partnerskie to minimum

„Europejska Konwencja Praw Człowieka (dalej: „Konwencja”, „EKPC”) nie nakazuje wprawdzie państwom instytucjonalizacji małżeństw jednopłciowych, jednak brak jakiejkolwiek formy instytucjonalizacji homoseksualnych związków partnerskich stanowi naruszenie pozytywnych obowiązków państwa wynikających z 8 EKPC.”

„Zgodnie z art. 46 ust. 1 Konwencji w zw. z art. 9 Konstytucji RP na Polsce ciąży zobowiązanie do wykonywania ostatecznych wyroków Trybunału Strasburskiego. Uwzględniając ugruntowane orzecznictwo ETPC oraz europejski konsensus państwa członkowskie Rady Europy są zobowiązane zapewnić parom tej samej płci możliwość legalizacji ich związków. Jeśli państwo nie decyduje się na otwarcie instytucji małżeństwa dla par jednopłciowych, musi wprowadzić alternatywną instytucję związków partnerskich.”

Wszystkie rodziny potrzebują bezpieczeństwa

„Powracając do artykułu 18 Konstytucji RP, podkreślić należy, że deklaruje on prawną ochronę rodziny i rodzicielstwa. Rodzina nie została zdefiniowana prawnie jako relacja oparta na małżeństwie, a rodzicielstwo nie ogranicza się jedynie do sytuacji dzieci wychowywanych przez pary różnopłciowe. Umożliwia to zatem stwierdzenie, że Konstytucja RP wprowadza obowiązek prawnego zagwarantowania ochronnych każdej rodziny, w tym tęczowej. Projekt nie zawiera jednak przepisów, które taką ochronę by zapewniały, pozostawiając dzieci osób nieheternormatywnych w próżni prawnej.”

„Dzieci osób pozostających w związkach jednopłciowych powinny mieć zapewnione poczucie bezpieczeństwa oraz pełną ochronę prawną, mają one bowiem takie same potrzeby jak dzieci par heteronormatywnych. Projekty ustaw jednakże takiego zabezpieczenia nie wprowadzają.”

Potrzeba równości małżeńskiej

„W naszej ocenie, jedynie umożliwienie parom osób tej samej płci zawierania małżeństwa na tych samych zasadach jak pary tworzone przez osoby różnej płci wypełni obowiązki konstytucyjne państwa, tj. zakaz wszelkiej dyskryminacji (artykuł 32) odczytany łącznie z nakazem prawnej ochrony wolności człowieka (artykuł 30), a także życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym (artykuł 47).”

„Jednocześnie art. 18 Konstytucji, zgodnie z którym „Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina i macierzyństwo znajdują się pod ochroną Państwa”, nie stoi w ocenie organizacji na przeszkodzie wprowadzenia równości małżeńskiej. W toku dyskusji Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego nad tym przepisem K. Działocha wyraził pogląd, że: „treść normatywna ust. 2 sprowadza się do tego, że państwo otacza ochroną małżeństwa jako związek kobiety i mężczyzny. Tak rozumiane małżeństwo znajduje się pod ochroną państwa. Jednakże dogmatyczna wykładnia ust. 2 nie wyklucza innego małżeństwa. Jeżeli małżeństwo rozumieć przede wszystkim jako kontrakt cywilny między dwiema osobami – kobietą i mężczyzną, to jednak inne małżeństwo nie jest wykluczone(1).”

1) Biuletyn nr 1437/II z posiedzenia Komisji w dniu 4.04.1995 r.

Podsumowanie

„Wprowadzenie do polskiego systemu prawnego instytucji związku partnerskiego będzie stanowić wykonanie przez Polskę obowiązku wynikającego z orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Wprowadzenia związków partnerskich cieszy się również znaczącym poparciem społecznym, które z roku na rok rośnie. Niewątpliwie, zapewnienie minimalnych gwarancji poprzez wprowadzenia związków partnerskich przełoży się na bezpieczeństwo wielu tysięcy par, jednakże, raz jeszcze pragniemy podkreślić, że jedynie wprowadzenie równości małżeńskiej i umożliwienie zawierania małżeństw przez pary osób tej samej i różnej płci, gwarantuje wypełnienie przez Polskę jej konstytucyjnych obowiązków. Wprowadzenie związków partnerskich przy jednoczesnym uniemożliwianiu zawarcia i uznania zawartych za granicą małżeństw osób tej samej płci i różnicowanie w wyżej opisany sposób tych dwóch instytucji będzie nadal dyskryminujące dla osób LGBT+.”

Opinia została sporządzona wspólnie przez (kolejność alfabetyczna): adw. Dorotę Dudek (Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego), apl. adw. Zuzannę Ganczewską, adw. Karolinę Gierdal (Stowarzyszenie Lambda Warszawa), adw. Justynę Jezierską (Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza), Annamarię Linczowską (Kampania Przeciw Homofobii), adw. Marka Urbaniaka (Stowarzyszenie Lambda Warszawa).

Pod opinią podpisały się również następujące organizacje społeczne:

Olsztyński Marsz Równości (Olsztyn)

Stowarzyszenie Tęczówka (Katowice)

Marsz Równości w Katowicach (Katowice)

Marsz Równości w Rzeszowie (Jakub Gawron)

Atlas Nienawiści (Jakub Gawron)

Stowarzyszenie Lambda Szczecin (Andrzej Witczak, Nikoletta Nadarzewska, Irys Barda, Łukasz Lanica, Mikołaj Starzyński)

Fundacja Wolontariat Równości / Parada Równości (Warszawa)

Stowarzyszenie Queerowy Maj (Kraków)

Fundacja Równość.org.pl (Kraków)

Stowarzyszenie Grupa Stonewall (Poznań) 

Stowarzyszenie Kultura Równości (Wrocław)

Kolektyw Queer nad Odrą (Słubice)

Stowarzyszenie na rzecz osób LGBT “Tolerado” (Gdańsk)